Assertiviteit en zelfvertrouwen zijn twee begrippen die vaak door elkaar worden gehaald. Niet gek, want ze liggen nagenoeg in elkaars verlengde. Wat is assertiviteit nu eigenlijk? En hoe is het gelinkt aan zelfvertrouwen? In dit blog vertel ik je er meer over.

De definitie van assertiviteit

In het woord assertiviteit zit het Engelse werkwoord ‘to assert (oneself)’. Het betekent jezelf laten gelden, laten horen dat je er bent, voor je mening opkomen, je niet de kaas van het brood laten eten.

Dit is ook de betekenis waarin het in het Nederlands wordt gebruikt. Iemand die assertief is zegt op een heldere manier wat hij vindt en denkt en komt voor zichzelf en zijn mening op. Belangrijk hierbij is dat de manier waarop je dit doet goed overkomt bij de ander.

Wat is assertiviteit niet?

Naast assertiviteit kennen we ook de begrippen sub-assertief, agressief en passief-agressief. Dit zijn samen de vier manieren waarop je als mens kunt reageren op een situatie.

• Subassertief zijn betekent dat je een onderdanige positie kiest. Je gaat mee in wat de ander wilt, je geeft de ander gelijk. Ongeacht of je het zelf wel of niet eens bent met de ander.
• Agressief zijn wil zeggen dat je heel heftig reageert en verbaal of fysiek geweld gebruikt om je zin door te drijven. Woede-uitbarstingen, dreigementen, schelden zijn voorbeelden van agressief gedrag.
• Passief-agressief betekent dat je doet alsof je het er mee eens bent, maar ondertussen ga je op de een of andere manier dwars liggen. Eigenlijk ben je dus niet eerlijk. Gemene sneren of sarcasme zijn een voorbeeld van passief-agressief gedrag. Iets beloven, maar het niet nakomen of ja zeggen en nee doen ook.

Gebrek aan assertiviteit heeft een nadelig effect op een samenwerking

Door bovenstaande voorbeelden is het duidelijk dat niet assertief zijn een negatief effect heeft op de samenwerking met anderen en op het uiteindelijke resultaat van jullie gezamenlijke inspanningen.

Als je niet assertief genoeg bent, gaan je goede ideeën verloren. Dat is enorm zonde en kan je in allerlei situaties onzeker maken, bijvoorbeeld op je werk of in relaties. Als jouw assertiviteit omslaat in een van de andere reactievormen breng je ze op zo’n manier over dat niemand ze hoort of wil horen. (Passief) agressief reageren in gesprekken met collega’s vergroot de kans dat zij niet meer geïnteresseerd zijn in samenwerking, laat staan in jouw goede ideeën! Op sarcastische opmerkingen en sneren zit niemand te wachten in een serieus gesprek.

Wat is assertiviteit wel?

Assertiviteit vraagt een aantal andere eigenschappen. Ten eerste moet je zelf weten wat je wilt. Je moet jezelf dus een beetje kennen en weten wat wel of niet bij jou past. Daarnaast moet je je er van bewust zijn dat andere mensen anders denken en dus andere meningen kunnen hebben. Samenwerken is altijd een kwestie van geven en nemen van beide kanten. Als samenwerken je doel is, moet je dit leren en toepassen. Hier komt zelfvertrouwen om de hoek kijken.

Assertiviteit en zelfvertrouwen

Als je genoeg zelfvertrouwen hebt, dan voel jij je goed zoals je bent èn kun je de ander laten zijn zoals hij of zij is. Je weet dat jij er mag zijn, dat jouw mening belangrijk is en dat deze mee mag tellen in het beslissingsproces. Aan de andere kant weet je ook, dat iemand anders ook recht heeft op een mening en dat die mening óók (en net zo zwaar) meetelt!

Je hebt voldoende zelfvertrouwen om je de kaas niet van het brood te laten eten, maar ook om bereid te zijn wat water bij de wijn te doen zonder dat je denkt dat dit gezichtsverlies betekent. Zelfvertrouwen geeft namelijk flexibiliteit en dat kun je in een samenwerking goed gebruiken!

​