Stress is – zeker vandaag de dag – een belangrijke reden waarom mensen niet optimaal kunnen presteren, vandaar dat er zoveel nadruk wordt gelegd op het verminderen van stress. Maar wat is stress eigenlijk en wat kun je zelf doen om minder negatieve gevolgen van stress te ervaren?
Wat is stress?
Stress is het gevoel hebben dat er meer van je gevraagd wordt, dan je kunt geven. Het is een gevoel van spanning, waardoor je niet zo goed kunt functioneren als anders.
Een zekere mate van spanning kan soms je prestaties verbeteren (leestip: 'Dit zal ervoor zorgen dat je stress op een andere manier bekijkt'), maar teveel spanning werkt averechts. Zeker als het gedurende een langere tijd aanhoudt, want op een gegeven moment is de koek op. Je kunt dan zelfs overspannen raken of burn-out krijgen. Het is dus belangrijk om goed op je stressniveau te letten en ervoor te zorgen dat je niet mentaal of fysiek uitgeput raakt.
Kenmerken van teveel stress
Kenmerken van teveel stress kunnen zich fysiek, cognitief, emotioneel en in gedrag uiten. Veel gehoorde klachten bij teveel stress zijn: vermoeidheid, piekeren, twijfelen, gevoel van ‘watten in het hoofd’, snel afgeleid zijn, moeite met concentreren, snel emotioneel, pijn in de nek of schouders, maagklachten, kort lontje, geen zin meer hebben in sociale activiteiten en zo zijn er nog een aantal voorbeelden te noemen.
Herken je één of meer van deze kenmerken bij jezelf? Dan kan het goed zijn om jouw stresslevels aan te pakken. Hieronder lees je vijf tips die je meteen kunt toepassen.
Tip 1: Een gezonde geest in een gezond lichaam
Zorg voor goede voeding, drink regelmatig water, neem genoeg rust en beweeg voldoende. Hoe gezonder jouw lijf is, des te groter de draagkracht. Een goede weerstand zorgt ervoor dat je ook snel weer herstelt.
Tip 2: Balans tussen inspanning en ontspanning
Zorg voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning. Neem regelmatig pauzes. Eet je lunch niet achter je bureau, maar maak een wandelingetje. Kom minimaal elk uur even van je plek af. De boog kan niet altijd gespannen staan. Als je weer ontspannen bent, kun je daarna weer met frisse moed verder. Dit werkt vele malen beter dan ‘doorgaan tot het gaatje’.
Tip 3: Leer je eigen stress-signalen (her)kennen
Ieder lijf heeft zijn eigen signalen om aan te geven dat er teveel stress aanwezig is. Hoe beter en hoe eerder je deze kunt herkennen, des te sneller en gerichter je kunt ingrijpen. Deze signalen zijn te vergelijken met een rood stoplicht. Omdat we deze signalen vaak niet kennen (of nog erger: niet serieus nemen) rijden we regelmatig door zo’n rood stoplicht. Dat gaat soms goed, maar niet voor altijd. Vandaar dat het belangrijk is je eigen stress-signalen te leren kennen. Je kunt dan vroeg ingrijpen en erger voorkomen.
Voorbeelden van stress-signalen zijn: een trillend spiertje bij je oog, een oude blessure die gaat opspelen, je sportles afzeggen omdat je nog werk te doen hebt, ’s morgens met moeite je bed uitkomen, meer gaan eten (of juist minder), je snel irriteren aan dingen, thuis makkelijk ruzie krijgen, last van je maag hebben, vroeg van je werk weg willen, etc. Bedenk eens: wat zijn jouw stress-signalen?
Tip 4: Zorg voor een gezonde ontlading van stress
Al die stress en spanning die wordt opgebouwd in je lijf, moet er ook weer uit. Dat maakt sporten een goede stress-ontlader. Ook een stuk fietsen of wandelen of even flink in de tuin bezig gaan kan al heel veel bijdagen. Eigenlijk doet alles waar je een beetje van gaat zweten je goed.
Oeroude stress
Dat beweging stress kan verminderen is een overblijfsel van een heel oud mechanisme. In de oertijd tijdens de jacht waren de mensen heel alert. We hadden een hoog spanningsniveau, want achter elke boom kon zich een wild beest verschuilen. Of we moesten heel voorzichtig en met uiterste concentratie een prooi benaderen. Daarna kwam altijd de ontlading: het gevecht. En de ontspanning: een flinke vleesbout eten bij het kampvuur. Deze ontlading, deze fysieke inspanning, is voor je brein een teken dat de periode van stress en spanning voorbij is. Je brein zet je spieren en organen aan het werk om te herstellen, zodat je weer klaar bent voor een volgende jachtronde.
Moderne stress
Tegenwoordig gaan we niet meer op jacht. We halen onze voeding gewoon bij de supermarkt. Toch zorgen alle kleine en grote dagelijkse ergernissen wel voor een opbouw van spanning en stress. Na het werk komen we thuis en ploffen we op de bank. Geen ontlading dus! Je brein weet niet waar het aan toe is en je lijf herstelt niet goed. Hierdoor kun je ook minder goed slapen en de volgende morgen ben je niet klaar voor een nieuwe ronde. Door na het werk te gaan sporten of bewegen help je jouw lijf beter en sneller te herstellen. Zorg dus voor een gezonde fysieke ontlading van stress.
Tip 5: Pak de oorzaak van stress aan
Stress komt niet zo maar uit de lucht vallen. Vaak zijn er duidelijke oorzaken die veel stress opleveren. Bijvoorbeeld: je kunt niet goed met je baas overweg, je hebt een conflict met een collega, je vindt je werk niet leuk, je werk is te moeilijk (of juist te makkelijk!), de werkdruk is te hoog, je kunt je ideeën niet kwijt, er gaan thuis dingen niet goed, enzovoort. Soms zijn dit tijdelijke situaties die je moet uitzitten of waar je concreet actie op kunt ondernemen. Het kan ook zijn dat we zelf de oorzaak van onze stress zijn. Bijvoorbeeld door de aanwezigheid van persoonlijke eigenschappen die zorgen voor veel stress. Bijvoorbeeld perfectionisme, een (te) groot verantwoordelijkheidsgevoel, negatief denken, alleen maar kritisch zijn, haantje de voorste willen zijn of alles zelf willen doen.
Kom in actie!
Kortom, we hebben stress in bepaalde mate nodig als mens. Een teveel aan stress is echter voor veel mensen een probleem. De negatieve gevolgen van de spanningen (fysiek en mentaal) belemmeren dagdagelijkse leven, zakelijk en/of privé.
